Evrim Teorisine Yeni Işık: Tüm Vücudu Beyin Gibi Çalışan Canlı Keşfedildi
Bilim insanları, denizkestanelerinin merkezi beyni olmasa da tüm vücutta beyin benzeri bir sinir örgüsüne sahip olduğunu ortaya koydu. Bulgular, sinir sisteminin evrimine dair teorileri yeniden gündeme taşıdı.
Denizkestanelerinde Beklenmedik “Beyin Örgütlenmesi”
Uluslararası bir araştırma ekibi, denizkestanelerinin vücudunun tamamının beyin benzeri bir sinir sistemiyle çalıştığını ortaya çıkardı. Kafası ya da merkezi sinir sistemi olmayan bu canlıların karmaşık bir sinir mimarisi geliştirebildiği görüldü.
Genetik ve hücresel incelemeler, denizkestanelerinin sinir ağının omurgalı beyniyle şaşırtıcı paralellikler taşıdığını göstererek bilim dünyasında geniş yankı uyandırdı. Bu durum, ilkel canlıların bile tahmin edilenden çok daha sofistike sistemler geliştirebileceğini kanıtladı.
Tüm Vücudu Kaplayan Beyin Benzeri Yapı
Berlin Doğa Tarihi Müzesi’nden Jack Ullrich Lüter liderliğindeki ekip, genç mor denizkestanesi türünün hücrelerini detaylı biçimde haritaladı. Sonuçlarda canlıda gerçek anlamda bir gövde bölümü bulunmadığı anlaşıldı.
Araştırmaya göre vücudun dış yüzeyini kaplayan bölgeler yoğun sinir ve duyu hücreleriyle dolu. Gövde oluşumunu yöneten genlerin ise yalnızca iç organlarda aktif olduğu tespit edildi. Bu durum tüm vücudun işlevsel olarak “baş yapısına” benzediğini gösteriyor.
İki Taraflı Simetriden Beş Kollu Yapıya Dönüşüm
Denizkestaneleri ve akrabaları yaşam döngülerinin erken evrelerinde iki taraflı simetriye sahip. Yetişkinliğe geçişte bu yapı tamamen değişerek beş kollu radyal bir şekle dönüşüyor.
Araştırma ekibi, bir genomun iki farklı vücut planı üretmesini sağlayan hücre tiplerini de tanımladı. Bu bulgular, ekinodermlerin evrimsel açıdan ne kadar özgün canlılar olduğunu bir kez daha gösterdi.
Beklenenden Karmaşık Sinir Sistemi Ortaya Çıktı
Çalışmada yüzlerce farklı nöron tipi tespit edildi. Bu hücrelerin hem ekinodermlere özgü baş genlerini hem de omurgalı sinir sisteminde bulunan eski genleri taşıdığı belirlendi.
Bu sonuçlar, denizkestanelerinin yalnızca basit sinir ağlarına sahip olduğu yönündeki eski varsayımları geçersiz kılıyor. Aksine tüm vücuda yayılmış bir beyin düzeni bulunuyor ve bu yapı omurgalı beyniyle dikkat çekici benzerlikler taşıyor.
Tüm Vücuda Yayılmış Görme Hücreleri
Araştırmada denizkestanelerinin vücudunun tamamına dağılmış ışığa duyarlı hücreler tespit edildi. Bu hücrelerin omurgalılardaki retina reseptörleriyle benzer özellikler gösterdiği kaydedildi.
Bazı hücre tiplerinde iki farklı ışık reseptörünün bir arada bulunduğu görüldü. Bu durum canlıların çevrelerini çok yönlü ışık sinyalleriyle algılayabildiğini ortaya koyuyor.
Evrimsel Sinir Bilimine Yeni Bir Pencere Açıldı
Merkezi beyni olmayan bir canlıda bile bu kadar gelişmiş bir sinir düzeninin bulunması, sinir sistemlerinin kökenine yönelik teorileri yeniden tartışmaya açtı.
Araştırmacılar, bu bulguların sinir sisteminin evrimsel gelişimine dair yeni modeller oluşturulmasına katkı sağlayacağını belirtiyor.
