İran'dan Tarihi Karar: Ulusal Para Biriminden Dört Sıfır Atılacak

İran Ekonomisinde Yeni Dönem Başlıyor

İran Parlamentosu, yıllardır süren yüksek enflasyonun ardından para birimini sadeleştirme kararı aldı. Kabul edilen yasa tasarısına göre, önümüzdeki birkaç yıl içinde İran riyalinden dört sıfır atılacak. Bu adım, hem muhasebe sistemini kolaylaştırmak hem de günlük işlemleri sadeleştirmek amacıyla atıldı.

Değişim Kademeli Gerçekleşecek

Anayasayı Koruyucular Konseyi’nin itirazlarının giderilmesinin ardından yürürlüğe giren yasa, İran ekonomisinde kademeli bir dönüşüm sürecini başlatıyor.

“Para birimimiz yine riyal olarak kalacak ve değişim bir gecede gerçekleşmeyecek. Merkez Bankası’nın bu dönüşüm için altyapıyı hazırlamak üzere iki yılı var. Ardından üç yıl sürecek geçiş döneminde her iki para birimi de birlikte kullanılacak.”

Meclis Ekonomi Komisyonu Başkanı Şemseddin Hüseyin, bu açıklamasıyla dönüşümün aceleye getirilmeyeceğini vurguladı.

Enflasyon Banknotları İşlevsiz Hale Getirdi

Yıllardır yüzde 35’in üzerinde seyreden yüksek enflasyon, İran riyalinin değerini ciddi şekilde aşındırdı. Serbest piyasada 1 ABD doları, 1 milyon 150 bin İran riyaline ulaşırken, vatandaşların günlük işlemleri neredeyse imkansız hale geldi. Yeni sistemin, hesaplamaları basitleştirmesi ve finansal sistemi rahatlatması bekleniyor.

Karara Eleştiriler de Var

Bazı ekonomistler ve milletvekilleri, bu adımın sorunu kökten çözmeyeceği görüşünde.

“Bir para biriminin itibarı, dört sıfır atarak geri kazanılamaz. Bu ancak paranın gerçek değerini güçlendirmekle mümkündür.”

Milletvekili Hüseyin Samsami’nin bu sözleri, reformun kısa vadeli bir vitrin adımı olabileceği yorumlarını güçlendirdi.

Dünyadan Benzer Örnekler

Geçmişte yüksek enflasyonla mücadele eden birçok ülke, benzer para reformlarına başvurmuştu. Venezuela, birkaç kez paradan sıfır atmasına rağmen hâlâ ekonomik istikrara ulaşamadı.

Türkiye’nin Deneyimi Hatırlatıldı

İran’daki karar, Türkiye’nin 2005 yılında para biriminden altı sıfır atarak “Yeni Türk Lirası”na geçiş sürecini de hatırlattı. Bu adım, 2001 ekonomik krizi sonrası “Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı” kapsamında hayata geçirilmişti.

Türkiye, 2009 yılında “Yeni” ibaresini kaldırarak yeniden Türk Lirası (TL) kullanımına geçti. O dönemki uygulama, halkın gözünde fiyat istikrarı açısından psikolojik bir güven unsuru oluşturmuştu.

İran İçin Zor Ama Kaçınılmaz Bir Adım

Uzmanlara göre, riyalden sıfır atılması ekonomik bir rahatlama sağlasa da kalıcı çözüm ancak yapısal reformlarla mümkün olacak. Enflasyonla mücadele edilmedikçe, sadeleşen para biriminin de kısa sürede değer kaybı yaşayabileceği uyarısı yapılıyor.